«Դու բնությունը պապիցդ վերցրել ես համեմատաբար մաքուր, հիմա պոլիէթիլենային աղբով տալիս ես թոռանդ»

Երևանյան որոշ սուպերմարկետներում հաճախորդների համար պոլիէթիլենային տոպրակները վճարովի են: Հայաստանում տարեկան օգտագործվում է մոտ 823 տոննա պոլիէթիլենային տոպրակ կամ մեկ բնակչի հաշվով մոտ 0,25 կգ: Աշխարհում պոլիէթիլենային տոպրակների մոտ 50 տոկոսը սպառվում է սուպերմարկետներում: Պատահական չէ, որ արգելանքները սկսվում են այստեղից:

Խանութների ցանցերի և արտադրությունների բիզնես կառավարման փորձագետ ՎԱՀԵ ԱՅՎԱԶՅԱՆԸ մեզ հետ զրույցում ասաց, որ էկոլոգիայի պահպանման խնդիր է դրված.

«Արվել է շատ փոքր քայլ: Շատ երկար ժամանակ է պետք, որ պոլիէթիլենային տոպրակը բնության մեջ լուծվի: Պոլիէթիլենային աղբի պատճառով տարեկան մոտ մեկ միլիոն թռչուն և տասնյակ հազարավոր ծովային կենդանիներ են սատկում: Տեսե՞լ եք, օրինակ Մարտունու ճանապարհին թփերի ու ծառերի վրա որքան տոպրակ կա, կարծես տոպրակի ծառեր լինեն: Որքան հիշում եմ, պոլիէթիլենային տոպրակն արտադրվել է 1957-ին` ԱՄՆ-ում, հիմնականում դրանցով փաթեթավորում էին սենդվիչները: Թե՛ Ամերիկայում, թե՛ աշխարհում գործածվում էր շատ քիչ: Բայց 20 տարի անց միայն Եվրոպայում տարեկան 12 միլիոն պոլիէթիլենային տոպրակ էր արտադրվում: Այսօր դրանց թիվը հասնում է 5 տրիլիոնի: Կոպիտ հաշվարկով` օրական 14 միլիարդ պոլիէթիլենային տոպրակ է սպառվում: Աշխարհում 7 միլիարդ մարդ կա, ուրեմն օրական մեկ հոգին երկու տոպրակ գցում է բնության մեջ: Իսկ դա արդեն սարսափելի է: Մտնում ես սուպերմարկետ, աղցանների երեսին պոլիէթիլային թաղանթներ են, հարյուր գրամ կոնֆետը տոպրակի մեջ է, շաքարավազը` նույնպես, օդանավակայանում պայուսակների փաթեթավորումը, բեռնափոխադրումների ժամանակ` պադոնները և այլն: Դա դեռ միայն տոպրակները: Դու բնությունը պապիցդ վերցրել ես համեմատաբար մաքուր, հիմա պոլիէթիլենային աղբով տալիս ես թոռանդ»:

«Ինչո՞ւ հանկարծ սուպերմարկետների տերերը որոշեցին պահպանել բնությունը: Խնդրի կարգավորման պետական մեխանիզմներ կարծես թե չեն մշակվել»,- հետաքրքրվեցի: «Նման բաները լինում են կամ պետական մասշտաբով (Ազգային ժողովի, կառավարության որևէ կառույցի, որևէ նախարարության կողմից) կամ ՀԿ-ների կողմից, որն էլի վերջում պետականորեն հաստատվում է: Աղբյուրը չգիտեմ որտեղից է, բայց ողջունում եմ: Եթե հարցնում եք` ինչո՞ւ հանկարծ որոշեցին, ես էլ հարցնում եմ` ինչո՞ւ մինչև հիմա չէին անում այս քայլը, երբ աշխարհի 40 երկրում պոլիէթիլենային տոպրակը վճարովի է կամ օգտագործման սահմանափակումներ ու տուգանքներ կան: Աշխարհում համատարած պայքար է ընթանում պոլիէթիլենային տոպրակների, ՊԷՏ շշերի, տարաների դեմ`տարատեսակ տուգանքների ու արգելանքների միջոցով: Անգամ Տանզանիայում տոպրակ ներմուծելու համար 2,000 դոլար տուգանք է սահմանված: Փորձը ցույց է տվել, որ երբ տոպրակը վճարովի է դառնում, 86-94 տոկոսով սպառումը նվազում է»:

Կառավարման մասնագետը հիշեցրեց, որ մեր տատիկներն առևտուր էին անում կանաչ շորի տոպարկներով, կաթ ու մածուն գնելու համար օգտագործում էի ցանցե տոպրակներ: Դրանք կարելի է երկար օգտագործել` մինչև մաշվելը. «Պոլիէթիլենային տոպրակի համար մեկ օրում վճարում ես 10 դրամ, տարեկան` 3600 դրամ: Կտորից տոպրակների համար վճարիր 3000-4000 դրամ: Դա՞ է լավ, թե որ հետո քո սերունդները, քո թոռները վճարեն իրենց առողջությամբ: Ասում են` Հայաստանում տեղական բիզնես չկա, ես լավ բիզնես ծրագիր եմ առաջարկում, թող անհատները կամ կազմակերպությունները արտադրեն ու վաճառեն բազմանգամյա օգտագործման տոպրակներ` բնապահպանական կարգախոսներով: Դրանց համար հնարավոր է նաև ստանալ պետական հովանավորություն կամ դրամաշնորհներ»:

Նկատեցի, որ հակառակ մշակույթ է ձևավորվել. շատերը անհարմար են զգում տոպրակը ձեռքին սուպերմարկետ մտնել: «Մշակույթը օդից չի գալիս, ձևավորվում է,- ասաց Վահե Այվազյանը:- Խորհուրդ կտայի, որ սուպերմարկետները, որոնք սեփական տոպրակների վրա գրում են իրենց անունը, հակառակ կողմում բնությունը, սերունդների առողջությունը պահպանելու կարգախոսներ փակցնեն: Եվ այդ տոպակը տեսնելով, ոչ թե կասեն` տասը դրամի համար տոպրակով է գնումներ անում, այլ կասեն` շատ լավ մարդ է, կտորից տոպրակով է գնումներ անում, որ բնությունը պահպանվի»:

Արմինե ՍԱՐԳՍՅԱՆ

Հեղինակի նյութեր

• Պատմության վկաները
• Վերացող ծաղիկներ
• Ձեռք մեկնելու գաղափարը առաքելության վերածվեց
• «Մի նայեք, որ փոքր է մեր երկիրը, եթե արդուկով այս սարերը հարթեցնեք, Չինաստանից մեծ կլինի»
• «Բանկ օտոման» գործողությունը ժամանակին ցնցել էր ամբողջ Եվրոպան
• «Դրսից մեզ վրա կա­րող են ազ­դել միայն ներ­սի գոր­ծիք­նե­րով»
• «Ե­րե­սուն տա­րի ձգ­վեց մեր ան­կա­խու­թ­յան պատ­մու­թ­յու­նը, մենք շա­հե­ցի՞նք»
• Մշա­կույ­թը հեռ­վից հե­ռու պահ­պա­նե­լու հույ­սով
• Անի­մա­ցիան, աշ­խարհն ու մենք
• «Մեր տա­րածք­նե­րը փոք­րա­ցան, ո­րով­հետև այդ­պես էլ չհաս­կա­ցանք, որ պետք է խմենք մեր բա­ժա­կով»
• Արվեստի ուժը
• Նոր մա­տե­նա­շա­րը ներ­կայաց­նում է արևմտա­հայ և ս­փ­յուռք­յան գրող­նե­րի
• Բե­մը կեն­դա­նու­թ­յուն է ստա­նում ա­ռայժմ միայն մա­նուկ­նե­րի հա­մար
• «Գիրք սիրողների համար սա իսկական մկնդեղ է` հյութեղ ու անտանելի»
• Հա­մաշ­խար­հա­յին դա­սա­կան­նե­րի ստեղ­ծա­գոր­ծու­թ­յուն­նե­րը՝ դու­դու­կով
• «Բնակ­չու­թ­յու­նը պատ­րաստ չէ, բայց տար­վում են աշ­խա­տանք­ներ»
• Ամա­նո­րի գի­շե­րը դի­մա­վո­րե­լու են ե­կե­ղե­ցում
• «Ջա­զի մեջ զգաց­վում է ապ­րածդ ժա­մա­նա­կաշր­ջա­նը»
• «Ե­թե չլի­ներ Փե­լե­շ­յա­նը, կար­ծում եմ, դեռևս գտած չէի լի­նի կի­նո­յում իմ ու­ղին»
• «Հու­շար­ձան­ներն այդ տա­րածք­նե­րի պատ­կա­նե­լու­թ­յան անձ­նագ­րերն են»

Մեկնաբանություններ